Zgodnie ze stosowaną w Polsce Międzynarodową Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania ICD-10, autyzm zaliczany jest do grupy całościowych zaburzeń rozwojowych. Warunkiem postawienia rozpoznania jest pojawienie się nieprawidłowości w relacjach społecznych, komunikowaniu się oraz w rozwoju funkcjonalnej lub symbolicznej zabawy już przed 3. rokiem życia dziecka.
Triada zaburzeń:
- Zaburzenie więzi międzyludzkich przejawiające się niewystarczającą świadomością egzystencji czy uczuć innych ludzi, trudnością naśladowania innych, wchodzenia z nimi w kontakty i więzi oraz rozumienia konwencji w interakcjach społecznych.
- Zaburzenie komunikacji i fantazji sprowadzające się do: braku porozumiewania się werbalnego i pozawerbalnego, trudności w odgrywaniu ról i zabaw fikcyjno – iluzyjnych, upośledzenia zdolności inicjowania i podtrzymywania rozmowy.
- Ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań wyrażający się stereotypiami ruchowymi, uporczywym zajmowaniem się tymi samymi przedmiotami czy sprawami, zawężeniem zainteresowań i przejawami niepokoju przy nieznacznych już zmianach w otoczeniu.
Niepokojące objawy:
- izolowanie się od otoczenia,
- brak chęci do zabaw z innymi dziećmi,
- brak twórczości podczas zabawy,
- wrażenie, że dziecko woli kontakt z przedmiotami niż z ludźmi,
- unikanie kontaktu wzrokowego lub jego szybkie przerywanie,
- wrażenie, iż nasze dziecko raczej patrzy „przez osobę” niż na nią,
- brak mowy lub używanie słów pozbawionych znaczenia,
- powtarzanie wyrazów, zdań (echolalia),
- zachowania takie, jak: wprawianie w ruch obrotowy przedmiotów, kręcenie się w kółko bądź kiwanie, huśtanie,
- nadwrażliwość na dotyk, dźwięk, smak czy zapach,
- brak reakcji na ból,
- niechęć do przytulania się,
- szczególne przywiązanie do jednej rzeczy, zabawki,
- brak reakcji na komunikaty, imię,
- specyficzne reagowanie na pewne rodzaje bodźców, np. na określone dźwięki,
- zabawy stereotypowe, np. ustawianie kloców w rządku, kolorami, kształtami
- brak umiejętności pokazywania palcem tego, czego chce.
Podsumowując, u większości dzieci autystycznych występuje zaburzona komunikacja, np. dziecko nie komunikuje się gestem, ma trudności ze wskazywaniem, naśladowaniem, spełnianiem poleceń, mogą pojawić się echolalie. Osoby z autyzmem często nie potrafią tworzyć dłuższych rozbudowanych wypowiedzi, mają trudności z inicjowaniem i podtrzymywaniem wymiany konwersacyjnej. Cechuje je brak lub ograniczenie rozumienia pojęć abstrakcyjnych. Dodatkowo obserwuje się u nich zaburzenia zachowania – liczne stereotypie i rytuały, koncentrowanie się na niefunkcjonalnych właściwościach przedmiotów, skrajne formy zaburzeń koncentracji. U niektórych pojawiają się także zachowania agresywne i autoagresywne.
Pamiętajmy, że każde dziecko jest inne i objawy mogą mieć różny stopień nasilenia oraz nie występować wszystkie naraz.
Wczesna diagnoza i szybko podjęta terapia zwiększa szanse na prawidłowe funkcjonowanie.
